Jak tworzymy bibliografię załącznikową?
Kategoria:
Jak tworzymy bibliografię załącznikową?
Poradnik dla nauczycieli i uczniów
Bibliografia załącznikowa to uporządkowany spis źródeł, z których korzystamy przy pracy nad konkretnym zagadnieniem. Spis ten dzieli się zazwyczaj na trzy grupy:
- literatura podmiotu
- literatura przedmiotu
- materiały pomocnicze
Literatura podmiotu to teksty kultury (utwory literackie, filmy, reklamy, reprodukcje, materiał językowy), wybrane do analizy i omówienia podczas prezentacji.
Literatura przedmiotu to opracowania ogólne (słowniki, leksykony, encyklopedie) i szczegółowe (książki, artykuły, szkice krytycznoliterackie), pozwalające zgłębić stan badań nad tematem wybranym do prezentacji, omówienia.
Materiały pomocnicze – obrazy, fragmenty filmów, utwory muzyczne, ilustrujące omawiany temat.
Opis bibliograficzny, złożony z podstawowych danych identyfikujących źródło, umożliwia jego identyfikację. Dane do poszczególnych opisów czerpiemy z miejsc określonych dla poszczególnych rodzajów dokumentów:
- dla książki – z karty tytułowej, a w przypadku jej braku z okładki lub grzbietu;
- dla dokumentów dźwiękowych – z etykiety, okładki lub opakowania;
- dla dokumentów elektronicznych – z ekranu, na którym wyświetlany jest tytuł, ewentualnie z dokumentacji towarzyszącej lub opakowania.
Jeśli dokument pisany jest alfabetem niełacińskim, elementy opisu podaje się w formie oryginalnej lub transliteruje. Forma transliterowana może zastępować formę oryginalną lub, ujęta w nawiasy kwadratowe, uzupełniać ją.
Od niedawna elementem obowiązkowym w opisie całości dokumentu zwartego (książki) jest numer ISBN (ang. International Standard Book Number) – międzynarodowy znak dziesięciocyfrowy zawierający informację okraju, wydawcy i książce. Numer ISBN został wprowadzony w Polsce w 1974 r., zatem opisy wcześniejszych publikacji nie mogą go zawierać. W pisie całości dokumentu ciągłego (czasopisma) podobną rolę pełni ISSN (międzynarodowy znormalizowany numer wydawnictw ciągłych). W opisie części dokumentu (np. fragmentu książki lub artykułu w czasopiśmie) numery ISBN i ISSN są elementami fakultatywnymi.
Te i inne zasady tworzenia bibliografii załącznikowej i przypisów bibliograficznych są znormalizowane. Regulujące je normy bibliograficzne i biblioteczne: PN-ISO 690-2: 1990 i PN-ISO 690: 2002 są dostępne m.in. w internecie.
Elementy opisu bibliograficznego
Informacje o książce spisujemy ze strony tytułowej. Jeżeli nie ma na niej potrzebnych informacji, korzystamy z treści umieszczonych na okładce.
Kolejne opisy bibliograficzne należy uporządkować alfabetycznie (wg pierwszego elementu opisu – czyli nazwiska autora lub tytułu pracy zbiorowej). Można również pogrupować je wg kryteriów treściowych (tematyki) lub formalnych (np. źródła i opracowania, wydawnictwa zwarte i ciągłe), stosując w grupach porządek alfabetycznych lub chronologiczny.
|
autor |
Pomijamy informacje o stopniach naukowych i funkcjach (mgr, prof., dr, doc., płk, ks.). Zamiast pełnego imienia dopuszczalna jest pierwsza jego litera, o ile nie utrudni to późniejszej identyfikacji. Jeśli książka ma dwóch, trzech autorów, podajemy ich personalia; jeśli autorów jest więcej, podajemy personalia pierwszego z dopiskiem [i in.] – i inni – lub [et al.] – et alii. W tym ostatnim przypadku oraz wtedy, gdy autor jest nieznany, zaczynamy opis od tytułu. Dane rozdzielamy przecinkami. |
|
redaktor |
W przypadku pracy zbiorowej pod redakcją używamy skrótu „Red.”, po którym zapisujemy imię i nazwisko redaktora (redaktorów). |
|
tytuł |
Za tytuł główny przyjmujemy ten, który wyróżniony jest graficznie, podtytuł zapisujemy po dwukropku. Jeśli tytuł jest zbyt długi, możemy go skracać, umieszczając na końcu zapisu wielokropek. Tytułu książki nie ujmujemy w cudzysłów; umieszczamy w nim tylko tytuł czasopisma. |
|
wydanie |
Nie podajemy informacji o wydaniu pierwszym. Informacje o kolejnych wydaniach możemy uzupełnić za pomocą skrótów oznaczających zmiany dokonane w wydaniu (np. „popr.”, „uzup.”, „rozsz.”, „skr.”, „zmien.”). Jeżeli brak informacji, które to wydanie, pomijamy ten element opisu. |
|
tom/część |
Informacje zapisujemy za pomocą skrótów: - cz. 1 (gdy część publikacji nie ma odrębnego tytułu), - T. 2. Wiosna – lato (gdy tom ma odrębny tytuł). |
|
wydawca |
Można używać powszechnie znanych skrótów (np. PWN zamiast Państwowe Wydawnictwo Naukowe). |
|
miejsce wydania |
Jeśli w publikacji podano kilka miejsc wydania, w opisie umieszczamy pierwsze z nich. Jeżeli miejsca wydania brak, należy zapisać: „Miejsce wydania nieznane” (ew. użyć skrótu: „Mwn”). Nazwę miasta , w którym dokument został opublikowany, zapisujemy w formie występującej w źródle (np. dla książek „Paris”, a nie „Paryż”). |
|
rok wydania |
Jeśli w publikacji nie podano roku wydania, należy go określić za pomocą katalogu biblioteki, zastąpić datą copyright (np. „cop. 1952”), rokiem druku (np. „druk 1962”) albo wpisać przypuszczalną datę wydania (np. „ok. 1978”). |
|
rodzaj dokumentu |
W przypadku dokumentów audiowizualnych i elektronicznych zapisujemy w kwadratowym nawiasie rodzaj dokumentu/ nośnika- np.:[kaseta VHS] [płyta DVD] [CD- ROM] [dokument elektroniczny] [online]. |
|
ISBN |
Numeru ISBN nie przedzielamy na dwie linijki. Opisy publikacji sprzed 1974 r. nie mogą go zawierać. |
Opis bibliograficzny może mieć formę skróconą, ograniczoną do elementów niezbędnych (nazwisko i imię autora, tytuł, oznaczenie wydania, rok wydania).
Każdy element opisu bibliograficznego należy wyraźnie oddzielić właściwym znakiem interpunkcyjnym.
Norma nie precyzuje tych znaków, należy jednak stosować je konsekwentnie i jednolicie we wszystkich opisach. W bibliografii załącznikowej nie kończymy poszczególnych opisów kropką. Nazwę autora i /lub tytuł dokumentu można wyróżnić graficznie (kursywą, wersalikami).
Schemat i przykłady
|
źródło |
schemat opisu bibliograficznego |
przykładowy opis bibliograficzny |
|||
|
książka |
Nazwisko, imię autora: Tytuł. Wydanie. Miejsce wydania: wydawca, rok wydania. ISBN |
Miłosz, Czesław: Abecadło. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2010. ISBN 978-83-08-04491-9 |
|||
|
książka wielotomowa |
Nazwisko, imię autora: Tytuł. Wydanie. Nr tom i jego tytuł (w opisie pojedynczego tomu). Miejsce wydania: wydawca, rok wydania. Liczba tomów (w opisie wydawnictwa wielotomowego). ISBN |
Kossak, Wojciech: Listy do żony i przyjaciół (1883-1942). T. 1: lata 1883-1942. Kraków- Wrocław: Wydawnictwo Literackie, 1985. ISBN 83-08-00863-1 |
|||
|
książka autora obcojęzycznego |
Nazwisko, imię autora: Tytuł. Imię i nazwisko tłumacza. Wydanie. Miejsce wydania: wydawca, rok wydania. ISBN |
Frazes, James George: Złota róża. Tłum. Henryk Krzeczkowski. Wyd. 3. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969 |
|||
|
fragment/ rozdział książki |
Nazwisko, imię autora: Tytuł dokumentu macierzystego. Wydanie. Numeracja części. Miejsce wydania: wydawca, rok. ISBN. Lokalizacja w obrębie dokumentu macierzystego |
Krall, Hanna: Król kier znów na wylocie. Warszawa: Świat Książki, 2006. ISBN 83-247-0282-2. Powrót, s. 130- 134 |
|||
|
praca zbiorowa (więcej niż 3 autorów) |
Tytuł. Red. Imię i nazwisko głównego autora (redaktora). Wydanie. Miejsce wydania: wydawca, rok. ISBN |
Mały słownik kultury dawnych Słowian Red. Lech Leciejewicz. Wyd. 3. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990. ISBN 83-214-0499-5 |
|||
|
artykuł/ rozdział w pracy zbiorowej |
Nazwisko, imię autora rozdziału. [w:] Tytuł dokumentu macierzystego. Imię i nazwisko głównego autora/ redaktora. Wydanie. Miejsce wydania: wydawca, rok. Lokalizacja rozdziału w obrębie dokumentu macierzystego |
Szafrański, Włodzimierz: Religia Słowian. [w:] Zarys dziejów religii. Pod red. Józefa Kellera. Wyd. 6. Warszawa: Iskry, 1988, s. 445-2- 463 |
|||
|
artykuł z czasopisma |
Nazwisko, imię autora: Tytuł artykułu. „Tytuł czasopisma” rok wydania, nr, lokalizacja artykułu |
Bohun, Tomasz: Katyń – niezabliźniona rana.” „Mówią wieki” 2010, nr 4, s. 10- 17 |
|||
|
recenzja |
Nazwisko, imię autora pracy recenzowanej: Tytuł. Wydanie. Miejsce wydania: wydawca, rok. ISBN. Rec. Autor recenzji: Tytuł recenzji. „Tytuł czasopisma” rok, numer, lokalizacja recenzji |
Pawelski, Leszek (red.): Nie ma alternatywy dla dydaktyki. Szczecinek: PSNT, 2010. Rec. Sawiński, Julian Piotr: Warto przeczytać. „Wszystko dla Szkoły” 2011, nr 11, s. 23 |
|||
|
wywiad |
Nazwisko, imię osoby udzielającej wywiadu: Tytuł. Rozmowę przepr. Imię i nazwisko. „Tytuł czasopisma” rok, numer, lokalizacja wywiadu |
Woronowicz, Adam: Walczyć czy negocjować. Rozmowę przepr. Jolanta Gajda- Zadworna. „Uważam Rze” 2011, nr 37/2011, s. 45 |
|||
|
e-book- internetowa wersja utworu literackiego |
Nazwisko, imię autora: Tytuł [typ nośnika]. Miejsce wydania: wydawca, rok [data dostępu dla dokumentów online]. Warunki dostępu. Numer ISBN/ ISSN (jeśli istnieje) |
Kopernik, Mikołaj: De revolutionibus [online]. Kraków: Neurosoft, cop. 1996 [dostęp: 23 października 2011]. Dostępny w Internecie: http://www.bj.uj.edu.pl/pl/bjmanus/ manus-p.html |
|||
| dokument elektroniczny (np. dysk optyczny, kaseta VHS, płyta DVD, baza danych, program komputerowy) | Nazwisko, imię autora: Tytuł [typ nośnika], wydanie. Miejsce wydania: wydawca, rok. Numer ISBN/ ISSN (jeśli istnieje) | Kopaliński, Władysław: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [ CD- ROM], wersja 1.0.3.16. Łódź: Pro-media CD, 1998, ISBN 83-7231-731-3 | |||
| artykuł w czasopiśmie internetowym | Nazwisko, imię autora: Tytuł [typ nośnika]. Miejsce publikacji: Instytucja sprawcza, data publikacji [data dostępu]. Dostępny w internecie: adres strony. Numer ISBN/ ISSN (jeśli istnieje) | Wójs, Anna: Biżuteryjny trend w szkolnictwie [online]. Edukacyjny Kraków 2008 [dostęp 23 października 2011]. Dostępny w internecie: <http:// www. edukacyjnykrakow.pl/?cget=artykuł&from= 537>. ISSN 1898-9047 | |||
| dokument dźwiękowy/muzyczny | Nazwisko, imię autora: Tytuł [typ nośnika]. Miejsce wydania: wydawca, rok | Pleyel, Ignaz: Symphonies Concertantes Violin Concerto In D [CD]. Germany: Naxos Rights International Ltd., 2009 | |||
| film | Tytuł [film], imię i nazwisko reżysera. Miejsce dystrybucji: wydawca, rok produkcji. Nośnik (np. 1 płyta DVD, 2 kasety VHS). | Skrzypek na dachu [film], reż. Norman Jewison. Warszawa: Edipresse Polska SA, 2010. Płyta DVD | |||
| rzeźba, dzieło architektury (reprodukcja) | Nazwisko, imię autora: Tytuł dzieła [il.] [w:] Imię i nazwisko autora, tytuł. Miejsce wydania: wydawca, rok, lokalizacja reprodukcji | Hirszenberg Samuel: Czarna flaga [il.] [w:] Vivian B. Mann, Emily D. Bilski, Muzeum Żydowskie w Nowym Jorku. Warszawa: Arkady, 1996, s. 103, nr il. 143 | |||
Oprac. Bożena Puta na podst.:
Rzędowska, Anna: Zasady tworzenia bibliografii załącznikowej: praktyczny poradnik dla nauczycieli (bibliotekarzy) i uczniów. „Biblioteka w Szkole” 2012, nr 1, s. 15- 17
Subskrybuj nasz kanał RSS
Kliknij w poniższy button graficzny, aby czytać najświeższe informacje.
RSS