Komunikat o błędzie

  • Deprecated function: Unparenthesized `a ? b : c ? d : e` is deprecated. Use either `(a ? b : c) ? d : e` or `a ? b : (c ? d : e)` in include_once() (line 1105 of /includes/bootstrap.inc).
  • Deprecated function: Unparenthesized `a ? b : c ? d : e` is deprecated. Use either `(a ? b : c) ? d : e` or `a ? b : (c ? d : e)` in include_once() (line 1105 of /includes/bootstrap.inc).
  • Deprecated function: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; views_display has a deprecated constructor w require_once() (linia 3139 z /includes/bootstrap.inc).
  • Deprecated function: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; views_many_to_one_helper has a deprecated constructor w require_once() (linia 113 z /sites/all/modules/ctools/ctools.module).
  • Notice: Trying to access array offset on value of type int w element_children() (linia 6421 z /includes/common.inc).
  • Deprecated function: implode(): Passing glue string after array is deprecated. Swap the parameters w drupal_get_feeds() (linia 394 z /includes/common.inc).
Strona główna > Klocki autonomiczne > Fizyka > Laureaci nagrody Nobla w dziedzinie fizyki

Laureaci nagrody Nobla w dziedzinie fizyki

Wersja do wydrukuWersja PDF

Andriej Gejm (½)
Konstantin Nowosiołow (½)

za przełomowe badania nad grafenem
Charles K. Kao (½)

za odkrycie sposobu transmisji światła poprzez włókna optyczne
Willard S. Boyle (¼)
George E. Smith (¼)

za opracowanie połprzewodnikowego obwodu obrazującego – sensora CCD
Yoichiro Nambu (½)
Makoto Kobayashi (¼)
Toshihide Maskawa (¼)

za odkrycie podstaw złamania symetrii co umożliwiło przewidzenie istnienia co najmniej trzech rodzin kwarków
Albert Fert (½)
Peter Grünberg (½)

za odkrycie gigantycznego magnetooporu
John C. Mather (½)
George F. Smoot (½)

za odkrycie, że kosmiczne mikrofalowe promieniowanie tła ma postać promieniowania ciała doskonale czarnego i za odkrycie anizotropii tego promieniowania
Roy Glauber (½)

za teoretyczny opis zachowania cząstek światła
John Hall (¼)
Theodor Hänsch (¼)

za wkład w rozwój precyzyjnej spektroskopii laserowej
David J. Gross
H. David Politzer
Frank Wilczek

za opracowanie teorii asymptotycznej swobody w silnych oddziaływaniach między cząsteczkami elementarnymi
Aleksiej Aleksiejewicz Abrikosow
Witalij Łazarewicz Ginzburg
Anthony James Leggett

za pionierski wkład w rozwój teorii nadprzewodnictwa i nadciekłości.
Raymond Davis Jr. (¼)
Masatoshi Koshiba (¼)

za detekcję neutrin kosmicznych (R.D. - pierwszą; M.K. - ponowną, w szczególności rejestrację neutrin pochodzących z wybuchu supernowej); dało to początek astronomii neutrinowej
Riccardo Giacconi (

za rozwój astronomii promieniowania X (konstrukcja pierwszych detektorów, odkrycie pozasłonecznych źródeł, wykazanie, że promieniowanie X jest składową promieniowania tła, i in.)
Eric Cornell
Wolfgang Ketterle
Carl E. Wieman

za uzyskanie nowego stanu materii, tzw. kondensat Bosego-Einsteina, oraz za przeprowadzenie doświadczeń nad zbadaniem jego właściwości.

Lata 1976-2000 [edytuj]

Żores Ałfiorow
Herbert Kroemer

za osiągnięcia w dziedzinie półprzewodników heterostrukturalnych
Jack Kilby

za wkład w wynalezienie układu scalonego
Gerardus 't Hooft
Martinus J.G. Veltman

za wyświetlenie kwantowej struktury oddziaływań elektrosłabych
Robert B. Laughlin
Horst Störmer
Daniel C. Tsui

za odkrycie cieczy kwantowej ze wzbudzeniami o ładunku ułamkowym
patrz też: efekt Halla (kwantowy), część "Ułamkowy kwantowy efekt Halla".
Steven Chu
Claude Cohen-Tannoudji
William D. Phillips

za rozwój metod chłodzenia i pułapkowania atomów laserem
David M. Lee
Douglas D. Osheroff
Robert C. Richardson

za odkrycie nadciekłości w izotopie helu-3
Martin L. Perl
Frederick Reines

za pionierski wkład do fizyki leptonów
Bertram Brockhouse
Clifford Shull

za pionierski wkład do rozwoju technik rozpraszania neutronów dla badań materii skondensowanej
Russell A. Hulse
Joseph H. Taylor Jr

za odkrycie nowego typu pulsarów, które otworzyło nowe możliwości badania grawitacji
Georges Charpak

za jego wynalezienie i rozwój detektorów cząstek, a zwłaszcza wielodrutowej komory proporcjonalnej
Pierre-Gilles de Gennes

za odkrycie, że metody rozwinięte przy badaniu zjawisk uporządkowania w prostych układach mogą być uogólnione do bardziej złożonych form materii, na przykład ciekłych kryształów i polimerów
Jerome I. Friedman
Henry W. Kendall
Richard E. Taylor

za ich pionierskie badania dotyczące głęboko nieelastycznego rozpraszania elektronów na protonach i związanych neutronach, co miało istotny wpływ na rozwój modelu kwarkowego w fizyce cząstek
Norman F. Ramsey(½)

za wynalezienie metody oscylacyjnych pól i ich użycie w maserach wodorowych i zegarach atomowych
Hans Georg Dehmelt(¼)
Wolfgang Paul(¼)

za rozwój techniki pułapek jonowych
Leon Max Lederman
Melvin Schwartz
Jack Steinberger

za metodę wiązki neutrinowej i przedstawienie dubletowej struktury leptonów poprzez odkrycie neutrina mionowego
J. Georg Bednorz
Karl Alexander Müller

za postęp w odkryciu nadprzewodnictwa materiałów ceramicznych
Ernst Ruska

za jego podstawowe prace z optyki elektronowej i projekt pierwszego mikroskopu elektronowego
Gerd Binnig
Heinrich Rohrer

za ich projekt skaningowego mikroskopu tunelowego
Klaus von Klitzing

za odkrycie kwantowego efektu Halla
Carlo Rubbia
Simon van der Meer

za ich decydujący wkład do wielkiego projektu prowadzącego do odkrycia cząstek W i Z
Subramanyan Chandrasekhar(½)

za jego badania teoretyczne procesów fizycznych istotnych dla struktury i ewolucji gwiazd
William Alfred Fowler(½)

za jego badania teoretyczne i doświadczalne reakcji jądrowych ważnych dla powstania pierwiastków we Wszechświecie
Kenneth G. Wilson

za jego teorię zjawisk krytycznych w przejściach fazowych
Nicolaas Bloembergen
Arthur Leonard Schawlow
Kai M. Siegbahn

za ich wkład do rozwoju mikroskopii laserowej i elektronowej wysokiej rozdzielczości
James Cronin
Val Fitch

za odkrycie naruszania jednej z fundamentalnych zasad symetrii w rozpadach neutralnych mezonów K
Sheldon Lee Glashow
Abdus Salam
Steven Weinberg

za prace nad jednolitą teorią wzajemnego słabego i elektromagnetycznego oddziaływania cząstek elementarnych
Piotr Kapica

za odkrycia w fizyce niskich temperatur
Arno Allan Penzias
Robert Woodrow Wilson

za odkrycie promieniowania reliktowego
Philip Warren Anderson
Sir Nevill Francis Mott
John Hasbrouck van Vleck

za fundamentalne badania teoretyczne struktury elektronowej układów magnetycznych i nieuporządkowanych
Burton Richter
Samuel Chao Chung Ting

za ich (niezależne) odkrycie ważnej podstawowej cząstki elementarnej

Lata 1951-1975 [edytuj]

Aage Niels Bohr
Ben Roy Mottelson
Leo James Rainwater

za odkrycie związku między ruchem kolektywnym i ruchem jednocząstkowym i rozwinięcie teorii budowy jąder atomowych oparte na tym związku
Sir Martin Ryle (½)

za pionierskie prace w dziedzinie radioastronomii
Antony Hewish (½)

za odkrycie pulsarów
Leo Esaki (¼)

za odkrycie tunelowania w półprzewodnikach
Ivar Giaever (¼)

za odkrycie tunelowania w nadprzewodnikach
Brian David Josephson (½)

za teoretyczne przewidzenie własności przepływu prądu nadprzewodnictwa przez barierę
John Bardeen
Leon Neil Cooper
John Robert Schrieffer

za odkrycie teorii nadprzewodnictwa
Dennis Gabor

za odkrycie zasad holografii
Hannes Olof Gösta Alfvén

za fundamentalne prace i odkrycia w dziedzinie magnetohydrodynamiki i ich owocne zastosowania do różnych działów fizyki plazmy
Louis Eugene Félix Néel

za fundamentalne prace i odkrycia związane z antyferromagnetyzmem i ferrimagnetyzmem, które doprowadziły do ważnych zastosowań w fizyce ciała stałego
Murray Gell-Mann

za wkład i odkrycia związane z klasyfikacją cząstek elementarnych i ich oddziaływań
Luis Walter Alvarez

za decydujący wkład w fizykę cząstek elementarnych, w szczególności za odkrycie wielkiej liczby stanów rezonansowych, co było możliwe dzięki rozwinięciu techniki korzystania z pęcherzykowej komory wodorowej i analizy danych
Hans Albrecht Bethe

za wkład do teorii reakcji jądrowych, a szczególnie za odkrycia związane z wytwarzaniem energii w gwiazdach
Alfred Kastler

za odkrycie i rozwinięcie metod optycznych badania rezonansu Hertza w atomach
Shin'ichirō Tomonaga
Julian Schwinger
Richard P. Feynman

za ich fundamentalne prace w dziedzinie elektrodynamiki kwantowej, o głębokich konsekwencjach dla fizyki cząstek elementarnych
Charles Hard Townes
Nikołaj Basow
Aleksander Prochorow

za fundamentalne prace w dziedzinie elektroniki kwantowej, które doprowadziły do skonstruowania oscylatorów i wzmacniaczy bazujących na zasadzie działania masera i lasera
Eugene Paul Wigner

za wkład w teorię jądra atomowego i cząstek elementarnych, a szczególnie za odkrycie i zastosowanie w tych teoriach podstawowych zasad symetrii
Maria Goeppert-Mayer
J. Hans D. Jensen

za odkrycia związane z powłokowym modelem jąder atomowych
Lew Dawidowicz Landau

za pionierskie teorie skondensowanej materii, w szczególności ciekłego helu
Robert Hofstadter

za pionierskie badania rozpraszania elektronu w jądrach atomowych i dokonane na tej drodze odkrycia związane ze strukturą nukleonów
Rudolf Mößbauer

za badania rezonansowej absorpcji promieniowania gamma i odkrycie w związku z tym efektu, który nosi jego imię
Donald Arthur Glaser

za wymyślenie komory pęcherzykowej
Emilio Gino Segrè
Owen Chamberlain

za odkrycie antyprotonu
Paweł Czerenkow
Ilja Frank
Igor Tamm

za odkrycie i wyjaśnienie efektu Czerenkowa
Chen Ning Yang
Tsung-Dao Lee

za wnikliwe zbadanie tak zwanego prawa zachowania parzystości, co doprowadziło do ważnych odkryć w związku z cząstkami elementarnymi
William Bradford Shockley
John Bardeen
Walter Houser Brattain

za badania półprzewodników i wynalezienie tranzystora
Willis Eugene Lamb (½)

za odkrycia związane ze strukturą subtelną widma wodoru
Polykarp Kusch (½)

za precyzyjne określenie momentu magnetycznego elektronu
Max Born (½)

za fundamentalne badania w dziedzinie mechaniki kwantowej, szczególnie za statystyczną interpretację funkcji falowej
Walther Bothe (½)

za metodę koincydencji i odkrycia dokonane tą metodą
Frits (Frederik) Zernike

za przedstawienie metody kontrastu fazowego, szczególnie za wymyślenie mikroskopu fazowo-kontrastowego
Felix Bloch
Edward Mills Purcell

za rozwinięcie nowych metod w obszarze precyzyjnych magnetycznych metod jądrowych i za odkrycia dokonane przy ich zastosowaniu
Sir John Douglas Cockcroft
Ernest Thomas Sinton Walton

za ich pionierskie prace związane z przekształceniem jąder atomowych za pomocą sztucznie przyspieszanych cząstek

Lata 1926-1950 [edytuj]

Cecil Frank Powell

za rozwinięcie metody (kliszy) fotograficznej badania procesów jądrowych i za odkrycia związane z mezonami, dokonane przy zastosowaniu tej metody
Hideki Yukawa

za przewidzenie istnienia mezonów na podstawie teoretycznej pracy dotyczącej sił jądrowych
Patrick Maynard Stuart Blackett

za rozwinięcie metody komory WiJsona i za odkrycia, przy jej użyciu, w dziedzinach fizyki jądrowej i promieniowania kosmicznego
Sir Edward Victor Appleton

za badanie fizyki górnych warstw atmosfery, a szczególnie za odkrycie tak zwanej warstwy Appletona
Percy Williams Bridgman

za wymyślenie aparatury do wytwarzania skrajnie wysokich ciśnień i za odkrycia, których dzięki temu dokonał w dziedzinie fizyki wysokich ciśnień
Wolfgang Ernst Pauli

za odkrycie zasady wykluczania, nazwanej również zakazem Pauliego
Isidor Isaac Rabi

za metodę rezonansową obserwacji własności magnetycznych jąder atomowych
Otto Stern

za wkład w rozwój metody promieni molekularnych i za odkrycie momentu magnetycznego protonu
nie przyznano
nie przyznano
nie przyznano
Ernest Orlando Lawrence

za wynalezienie i udoskonalenie cyklotronu i za wyniki uzyskane przy jego użyciu, w szczególności odnoszące się do pierwiastków sztucznie promieniotwórczych
Enrico Fermi

za pokazanie istnienia nowych pierwiastków promieniotwórczych wytworzonych przez napromieniowanie neutronami i za odkrycie reakcji jądrowych wywołanych przez powolne neutrony
Clinton Joseph Davisson
George Paget Thomson

za doświadczalne odkrycie dyfrakcji elektronów na kryształach
Victor Franz Hess(½)

za odkrycie promieniowania kosmicznego
Carl David Anderson(½)

za odkrycie pozytonu
James Chadwick

za odkrycie neutronu
nie przyznano
Erwin Schrödinger
Paul Adrien Maurice Dirac

za odkrycie nowych płodnych form teorii atomowej
Werner Karl Heisenberg

za stworzenie mechaniki kwantowej, której zastosowanie doprowadziło, między innymi, do odkrycia alotropowych postaci wodoru
nie przyznano
Sir Chandrasekhara Venkata Raman

za prace dotyczące rozpraszania światła i za odkrycie zjawiska nazwanego jego imieniem
Książę Louis-Victor Pierre Raymond de Broglie

za odkrycie falowej natury elektronów - patrz - fale materii
Owen Willans Richardson

za prace dotyczące termoemisji elektronów, a w szczególności za odkrycie prawa nazwanego jego imieniem
Arthur Holly Compton(½)

za odkrycie zjawiska (Comptona) nazwanego jego imieniem
Charles Thomson Rees Wilson(½)

za wynalezienie metody czynienia widzialnymi torów cząstek naładowanych elektrycznie, z wykorzystaniem kondensacji pary - patrz komora Wilsona
Jean Baptiste Perrin

za prace dotyczące nieciągłej budowy materii, a szczególnie za odkrycie równowagi w procesach osadzania

Lata 1901-1925 [edytuj]

James Franck
Gustav Ludwig Hertz

za odkrycie praw rządzących zderzeniem elektronu z atomem
Karl Manne Georg Siegbahn

za odkrycia i badania w dziedzinie spektroskopii promieni X
Robert Andrews Millikan

za prace dotyczące elementarnego ładunku elektrycznego i zjawiska fotoelektrycznego
Niels Henrik David Bohr

za badanie i opracowanie modelu budowy atomu w 1913 oraz za rozwinięcie swojej interpretacji mechaniki kwantowej.
Albert Einstein

za zasługi dla fizyki teoretycznej, szczególnie za odkrycie praw rządzących zjawiskiem fotoelektrycznym w 1905,
Charles Edouard Guillaume

za wkład jaki wniósł w precyzyjne pomiary w fizyce dzięki odkryciu anomalii w stopach niklowo-stalowych
Johannes Stark

za odkrycie efektu Dopplera w promieniach kanalikowych i za odkrycie rozszczepienia linii widmowych w polu elektrycznym (Efekt Starka)
Max Planck

za odkrycie kwantów energii
Charles Glover Barkla

za odkrycie charakterystycznego promieniowania rentgenowskiego pierwiastków
nie przyznano
Sir William Henry Bragg
William Lawrence Bragg

za zasługi w badaniu struktury krystalicznej za pomocą promieni Roentgena
Max von Laue

za odkrycie dyfrakcji promieni Roentgena na kryształach
Heike Kamerlingh Onnes

za badanie własności materii w niskich temperaturach, które to badania doprowadziły, interalia, do wytworzenia ciekłego helu
Nils Gustaf Dalén

za wymyślenie automatycznych regulatorów przeznaczonych, w połączeniu z zasobnikami gazu, do zasilania światłem latarni morskich i pław świetlnych
Wilhelm Wien

za odkrycia dotyczące praw rządzących promieniowaniem cieplnym
Johannes Diderik van der Waals

za pracę nad równaniem stanu gazów rzeczywistych i cieczy. Patrz Równanie van der Waalsa, Oddziaływania międzycząsteczkowe
Guglielmo Marconi
Carl Ferdinand Braun

za wkład w rozwój telegrafii bezprzewodowej
Gabriel Lippmann

za metodę fotograficznego odtwarzania kolorów opartą na zjawisku interferencji
Albert Abraham Michelson

za zbudowanie niezwykle precyzyjnych przyrządów optycznych i pomiary metrologiczne przeprowadzone przy ich użyciu.
Zobacz: Interferometr Michelsona, Doświadczenie Michelsona-Morleya
Sir Joseph John Thomson

za teoretyczne i doświadczalne badania przewodnictwa elektrycznego w gazach
Philipp Eduard Anton von Lenard

za pracę dotyczącą promieni katodowych
Lord Rayleigh (John William Strutt)

za badanie gęstości większości znanych gazów i odkrycie argonu
Antoine Henri Becquerel (1/2)

za odkrycie promieniotwórczości naturalnej.
Pierre Curie (1/4)
Maria Skłodowska-Curie (1/4)

za wspólne badania zjawiska promieniotwórczości odkrytego przez profesora Henri Becquerela
Hendrik Antoon Lorentz
Pieter Zeeman

za badania wpływu pola magnetycznego na zjawiska promieniowania
Patrz: Efekt Zeemana
Wilhelm Conrad Röntgen

za odkrycie promieni X,
Patrz: (Promieniowanie rentgenowskie)